Του Δρ. Ευάγγελου Στεργιούλη
Ήρθε το πλήρωμα του χρόνου να μετρήσουμε τις πληγές μας και να αποτιμήσουμε το εύρος μιας πρωτόγνωρης περιβαλλοντικής καταστροφής καθώς και των μελλοντικών συνεπειών τους στη ζωή μας.
Η Ελλάδα αποτελείται από ορεινές και ημιορεινές περιοχές σε ποσοστό 70% της συνολικής έκτασης της και ως μεσογειακή χώρα αντιμετωπίζει υψηλές θερμοκρασίες που θα συνεχίσουν πλέον να κλιμακώνονται λόγω της κλιματικής αλλαγής, ενώ συνάμα θα παρατείνονται χρονικά και οι θερινές περίοδοι.
Η χώρα μας έχει ένα βαρύ ιστορικό περιβαλλοντικών καταστροφών που οδήγησαν σε ολοσχερείς καταστροφές περιουσιών και σε μεγάλες απώλειες ανθρώπινων ζωών. Και πάντα αποδίδονται στην ολιγωρία των αρμοδίων κρατικών αρχών, ενώ ταυτόχρονα αποτελούν αντικείμενο πολιτικής διαμάχης. Οι πολιτικές διαμάχες, όμως, δεν αποκαθιστούν τους κόπους μιας ολόκληρης ζωής και πολύ περισσότερο δεν φέρουν πίσω τις ανθρώπινες ζωές.
Και τούτο είναι λυπηρό διότι η Ελλάδα, ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης από το 1981, είχε τη δυνατότητα να αξιοποιήσει κονδύλια πολλών εκατομμυρίων ευρώ για εξοπλισμούς και προληπτικά έργα, έτσι ώστε να είχαν αποφευχθεί ή τουλάχιστον να είχε ελαχιστοποιηθεί το μέγεθος των περιβαλλοντικών καταστροφών και οι απώλειες ζωής. Οι ευθύνες, λοιπόν, της ελληνικής πολιτείας στην αξιοποίηση των κοινοτικών κονδυλίων για την προστασία του περιβάλλοντος είναι ιδιαιτέρως σοβαρές και διαχρονικές.
Επιπλέον, η διάλυση του Σώματος της Αγροφυλακής που αποτελούσε τη φρουρά της ελληνικής υπαίθρου σε εικοσιτετράωρη βάση, η αποδυνάμωση των δασικών υπηρεσιών και η αφαίρεση της δασοπυρόσβεσης από τις αρμοδιότητες τους, καθώς και η έλλειψη εκσυγχρονισμού της πυροσβεστικής υπηρεσίας λόγω των τριών μνημονίων και της οικονομικής κρίσης, επέδρασαν σωρευτικά και καταλυτικά στην περιβαλλοντική προστασία.
Με αυτά τα δεδομένα και εν όψει μιας επιδεινούμενης κλιματικής αλλαγής, η χώρα πλέον χρειάζεται μία νέα και μακρόπνοη εθνική στρατηγική, πέραν κομματικών και πολιτικών σκοπιμοτήτων, με νέες υποδομές, νέο εξοπλισμό και επαρκή στελέχωση των αρμοδίων κρατικών υπηρεσιών που θα διασφαλίσουν την προστασία των δασικών εκτάσεων, όσες έχουν απομείνει. Διότι τα περιθώρια εξαντλήθηκαν και οι ευκαιρίες λιγόστεψαν δραματικά.
Πλέον, δεν θα δικαιολογείται η έλλειψη εξοπλισμού και ανθρώπινου δυναμικού, να καθηλώνονται στο έδαφος πυροσβεστικά αεροσκάφη λόγω τεχνικών προβλημάτων που δεν επισκευάστηκαν εγκαίρως, να μην έχουν κατασκευασθεί οδικές προσβάσεις σε δασικές εκτάσεις, έργα αντιπυρικά, έργα αντιπλημμυρικά και τόσα άλλα. Ούτε πλέον θα συγχωρείται η έλλειψη αποτελεσματικού νομοθετικού πλαισίου, το απαράδεκτο φαινόμενο της παράνομης οικοδόμησης εν μέσω δασικών εκτάσεων, της νομιμοποίησης αυθαιρέτων και της μη αναδάσωσης των πυρόπληκτων περιοχών.
Βεβαίως, εδώ ανακύπτει και το τεράστιο ερώτημα αναφορικά με το οικολογικό αποτύπωμα του καθενός αλλά και της ευρύτερης κοινωνίας των πολιτών στην προστασία του περιβάλλοντος. Δυστυχώς, η απάντηση δεν είναι καθόλου τιμητική για την ελληνική κοινωνία η οποία παραμένει ως μία από τις περισσότερο αποστασιοποιημένες κοινωνίες στον ευρωπαϊκό χώρο σε πρακτικές προστασίας του περιβάλλοντος. Και τούτο αποδεικνύει περίτρανα το μεγάλο έλλειμμα της περιβαλλοντικής παιδείας που υφίσταται στη χώρα μας.
Μπορεί αυτή τη φορά να μην υπήρξαν δεκάδες απώλειες ανθρώπινων ζωών αλλά υπήρξαν τρομακτικές απώλειες στην πανίδα, ενώ μαθηματικά είναι βέβαιο ότι η κλιματική αλλαγή θα επιφέρει στο άμεσο μέλλον σοβαρές περιβαλλοντικές καταστροφές που πιθανότατα θα έχουν και κόστος ανθρώπινης ζωής. Γι’ αυτό και η ηθική μας υποχρέωση να διασφαλίσουμε και να παραδώσουμε στα παιδιά μας το φυσικό περιβάλλον που μας κληροδότησαν οι παλαιότερες γενιές, προβάλλει σήμερα επιτακτική όσο ποτέ άλλοτε.
Είναι, λοιπόν, η ώρα του απολογισμού, της ανάληψης ευθυνών αλλά και λήψης αποφάσεων για το μέλλον της πατρίδας μας.
* Ο Ευάγγελος Στεργιούλης είναι Διδάκτωρ Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου και Υποστράτηγος ε.α. της Ελληνικής Αστυνομίας
