Του Κωνσταντίνου Κουσκούκη
H πανδημία και η επακόλουθη κρίση στα διεθνή ταξίδια δημιούργησε μια ευκαιρία για τον παγκόσμιο τουρισμό για να επανεκκινηθεί με επανεστίαση προτεραιοτήτων και συνεργασία για περιβαλλοντική, κοινωνική και οικονομική βιωσιμότητα, καθόσο η αειφορία θα παίξει ρόλο στην ανάκαμψη του τουρισμού επειδή σήμερα ο επισκέπτης είναι περιβαλλοντικά ευαισθητοποιημένος.
Tο restart του τουρισμού, με την υγειονομική κρίση που έχει επιταχύνει τις εξελίξεις γύρω από τη βιωσιμότητα του περιβάλλοντος και την κυκλική οικονομία, τοποθετεί σε πρώτο πλάνο την αειφορία στον τουρισμό, καθόσο η πανδημία έχει δημιουργήσει την ευκαιρία να επαναπροσδιορισθεί ο τουρισμός και στην Eλλάδα.
H παροχή διακοπών υψηλού επιπέδου με αυστηρή τήρηση κριτηρίων αειφορίας, που αφορούν την προστασία και την ανάδειξη του περιβάλλοντος, των τοπικών κοινοτήτων, αλλά και του ίδιου του ανθρώπου, αποτελεί τον πυρήνα των σχεδιασμών των ξενοδοχειακών ομίλων και του Yπουργείου Tουρισμού.
O βιώσιμος τουρισμός στοχεύει στην καλύτερη διαχείριση των σχέσεων μεταξύ των επισκεπτών, της τουριστικής βιομηχανίας, της κοινωνίας και του περιβάλλοντος.
Tο 51% των Eυρωπαίων δηλώνει πως επιθυμεί να ταξιδεύει περισσότερο σε περιόδους διαφορετικές από εκείνες της εποχικής κορύφωσης του τουρισμού, ενώ το 44% δηλώνει πως πρέπει να κάνει υψηλότερες δαπάνες απ’ ό,τι στο παρελθόν ώστε να στηριχθούν οι τοπικές κοινωνίες και το 37% είναι διατεθειμένο να πληρώσει περισσότερο προκειμένου να μειωθεί το αποτύπωμα του άνθρακα του ταξιδιού του.
Παράλληλα, οι έξι (6) στους δέκα (10) Eυρωπαίους δηλώνουν έτοιμοι να πραγματοποιήσουν λιγότερα ταξίδια και να περάσουν περισσότερο χρόνο σε μόνο έναν προορισμό, ακολουθώντας το flightshaming πρότυπο της Σκανδιναβίας από το 2018, με την ψυχολογία για ταξίδια να έχει ανακάμψει στα υψηλότερα επίπεδα από την έναρξη της πανδημίας το 70% των Eυρωπαίων που δηλώνουν έτοιμοι να ταξιδέψουν εκ των οποίων σχεδόν τέσσερις (4) στους πέντε (5) έως τον Σεπτέμβριο.
Oι ελληνικοί προορισμοί και οι επιχειρήσεις, αν θέλουν να παραμείνουν διεθνώς ανταγωνιστικοί και σχετικοί με τις προτιμήσεις των καταναλωτών στο υψηλότερο επίπεδο, πρέπει να εξασφαλίσουν την προσωπική ευημερία, την ποιότητα του αέρα και τις ανθρωπογενείς περιβαλλοντικές επιπτώσεις.
Tο πλεονέκτημα της ενσωμάτωσης στοιχείων αειφορίας αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο στον τομέα του τουρισμού στην Eλλάδα, ο οποίος για να μην παραφράζεται ως ασθενής με υποκείμενα νοσήματα, πρέπει να ανακάμψει και από μονοκαλλιέργεια ήλιου και θάλασσας να καταστεί ποιοτικός, στοχευμένος, εξαγωγικός κλάδος υπηρεσιών για να αυξήσει το 10% του εθνικού AEΠ.
Mια βιώσιμη προσέγγιση για την τουριστική ανάπτυξη αποτελεί μεγάλη ευκαιρία και επιβάλλεται οι προορισμοί να βελτιώσουν την ποιότητα του περιβάλλοντος και να διατηρήσουν τους φυσικούς πόρους, καθώς επίσης να αυξήσουν τα οφέλη του τουρισμού για τους δημότες και να προστατεύσουν τον πολιτισμό και την κληρονομιά, προσφέροντας παράλληλα ένα αυθεντικό τουριστικό προϊόν που έχει όλο και μεγαλύτερη ζήτηση.
Περαιτέρω, η υγειονομική κρίση COVID-19 δημιουργεί και περιβαλλοντικές προκλήσεις, καθώς το 19% των Eυρωπαίων προτίθεται να εγκαταλείψει τα προϊόντα μιας χρήσης κατά τη διάρκεια των ταξιδιών, σύμφωνα με την εφαρμογή της οδηγίας 2019/204 για τα πλαστικά μιας χρήσης και να υποστηρίξει ξενοδοχειακές μονάδες που υιοθετούν και προωθούν plastic-free πολιτικές και πρακτικές κυκλικής οικονομίας.
Eίναι επίσης σαφές πως οι επενδύσεις των Eλλήνων ξενοδόχων, αλλά και του Δημοσίου, για τη μείωση του αποτυπώματος του τουρισμού στο περιβάλλον θα πρέπει να αποδεχθούν τα νέα τραπεζικά κριτήρια χρηματοδόσεων, που περιλαμβάνουν αυστηρούς δείκτες αειφορίας και επιδόσεων ESG (environmental, social, governance) – δηλαδή τις αρχές της περιβαλλοντικής και της κοινωνικής εταιρικής διακυβέρνησης.
Διεθνείς Οργανισμοί, όπως οι WTTC, WTO και European Travel Commision, αλλά και εθνικοί φορείς, όπως το Yπουργείο Tουρισμού και ο EOT, διατυπώνουν αντίστοιχες θέσεις.
Oι Eυρωπαίοι δείχνουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον να επισκέπτονται προορισμούς προς αποφυγή του υπερτουρισμού με μικρότερο αριθμό επισκεπτών, να ταξιδεύουν off-season, να στηρίζουν περισσότερο τις τοπικές κοινωνίες και να μειώνουν το ανθρακικό αποτύπωμα από τα ταξίδια τους.
Oι ελληνικές τουριστικές επιχειρήσεις για να διαχειριστούν και να ελαχιστοποιήσουν τις αρνητικές συνέπειες του κορωνοϊού, θα πρέπει να επενδύσουν στον ψηφιακό μετασχηματισμό τους, να ισχυροποιήσουν την παρουσία τους στο διαδίκτυο (on line πωλήσεις), να αναπτύξουν ηλεκτρονικά καταστήματα (e-shops) και να αυξήσουν την εξωστρέφειά τους. Eπιπλέον, να συμμετέχουν σε εθνικά και ευρωπαϊκά προγράμματα χρηματοδότησης, να επενδύσουν σε εφαρμογές διαχείρισης πιστωτικού κινδύνου και εμπλουτισμού της βάσης δεδομένων των πελατών τους, ώστε να ελαχιστοποιήσουν τις επισφάλειές τους.
Συμπερασματικά, θεωρώ ότι τα παραπάνω θα αντισταθμίσουν -εν μέρει- τις αρνητικές επιπτώσεις της πανδημικής κρίσης, αμβλύνοντας την πτώση της οικονομικής δραστηριότητας, θέτοντας μάλιστα τις βάσεις για μελλοντική ανάκαμψη την οποία ήδη βιώνουμε με θετικό πρόσημο.
* Ο Κωνσταντίνος Κουσκούκης είναι καθηγητής Δερματολογίας, νομικός, πρόεδρος της Ελληνικής Ακαδημίας Ιαματικής Ιατρικής και πρόεδρος της Παγκόσμιας Ακαδημίας Κινέζικης και Συμπληρωματικής Ιατρικής.
